نوشت: سعادت حسن منٹو
مٹ: عتیق آسکوہ بلوچ
بندغاک:
سالک رام...... وکیل
سُروپ........... موکل
چمپا.............. وکیل نا مسڑ
ساوتری......... وکیل نا زائیفہ
و منشی
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
اولیکو ندارہ
اسہ بھلو کمرہ اس دُنکہ تیوہ غا سر سہب آ وکیل و بیرسٹر آتا مریک. اونا نیامٹ اسہ بھلو میز اس ہراڑے بے کچ کاغذ تموکو منٹس گِڈی تا وڑئٹ منٹس تالان ءُ و منٹس ٹرے تیٹی تخوکو، اندن منہ بھلو کتاب ہم تخوکو. کمرہ نا دیوال آتیتون اوار بھلو بھلو الماری ءُ ہرا قانود نا کتاب آتیان پُر ءُ. دا میز تون اوار پیری کنوکا کرسی آ وکیل صاحب تولوک ءِ. اونا اسہ پارہ غا اونا منشی چشمک بینوک تختہ ئسے نا رہی تولوک کاغذ آتے اوننک ئٹی گٹ ءِ. وکیل صاحب تون مون پہ مون اونا موکل تولوک ءِ ہرا تینا ہیت آتے ایسر کننگے. وہنگ تا خڑک ءِ.
ــــــــــــــــــــــــــــ
وکیل: منشی دانا مقدمہ نا تاریخ دائے تے نوشتہ کر. و اُریس گیرام کپیس دا کاغذ آتے پگہ کنے ایتس گُرا دافتے خوانوٹ.......... اینو تاریخ اخس ءِ؟
منشی: ہشت
وکیل: تُو؟
منشی: مارچ
وکیل: سال؟
منشی: چِل!
وکیل: (موکل تون) بشخس کنا یات داشت نزور ءِ. بھاز کاریم کننگ نا سوب آن بھاز آ ہیت آتے گیرام کیوہ. انت پاریس منشی جی سال اخس ءِ؟ چِل. ہشت مارچ سال چِل......... دا ارف رسید (موکل رسید ءِ ارفک) نا پِن، نہ.........نہ، نہ........ داڑے نوشتہ تو ارے....... آن مسز نرائن، نم ہننگ کیرے. خدا خواہس تو کل گڑاک جوان مریرہ.
نرائن: (بش مریسہ) جُوان، نمسکار وکیل صاحب.
وکیل: نمسکار.
(نرائن کائک. وکیل میز آ کتاب آتے دامون ایمون پیشخانڈک.)
وکیل: (اسہ کتاب اس ٹرے آن ارفیسہ) آن منشی جی داسہ انتس کروئی ءِ؟
منشی: اسہ پین موکل اس سلوک ءِ. ورنا ئسے. پائک نے آن قانودی ءُ رمائشت سوج کروئی ءِ تا. اندن لگک غزہ اس کرینے.(منشی بش مریک و دروازہ کن سرہلیک.)
وکیل: داڑے ہرکس کہ بریک غزہ اس کیک بریک. رادہ کرتہ تہٹی (منشی پیشن کائک) اسہ ورنا اس تینتون ہتیک.
سروپ: گڈ مارننگ.
وکیل: گڈ مارننگ.
(منشی اسیکہ وا تینا مالو نا جاگہ غا تولک.)
سروپ: (مون پہ مون کرسی آ تولک) ای تینا سنگت آن نا بھاز سفت ءِ بنگٹ. ایہن اخبار تیٹ ہم نا پِن ءِ نا خوانسہ کرینوٹ. گواچن آ ہیت دادے کہ کنے نے آن اسہ قانودی ءُ پنت/رمائشت اس ہلوئی ءِ.
وکیل: الّمی، نن ساڑی اُن نم کن. ولے نے سما مرے کنا فیس بھاز زیات ءِ.
سروپ: ہچس زیات اَف. ولے ای اِرا انداخہ فیس تننگ کن تیار اُٹ اگہ نی کنے اسہ اندنو کسر اس رماغس......... ولے اسیکہ نی داپا کہ اسہ جُوانو قانود دان اس قانود ءِ پرغنگ کیک؟
وکیل: انتئے نہ، قانود آک جوڑ اندا خاطر آن کروک ءُ کہ پرغنگ مریر. جواننگا قانود دان ہراتم خواہہ قانود ءِ لتاڑنگ کیک.
سروپ: گڑا ای تینا خواست ءِ مونا ہتیو کہ ای انتس خواوہ؟
وکیل: آؤ، پا.
سروپ: کنا پِن دام سروپ ءِ......... ای 'بی اے' ٹی خواننگ اُٹ. اسہ مسڑ ئسے تون کنے مابت مسونے. ہرانا پِن............ ای پاؤ تو ہچو ویل اس مفرو..... مطلب او بیرہ نے اسکان مرو؟
وکیل: خوارزادہ، داڑے دُون تا دُونک خالی کننگانو ولے نی واہم ملاس سلیسُس. پا انت کہ نے پاروئی ءِ بیدس خلیس آن پا. ڈاکٹر و وکیل آتے تیوہ غا گڑاتے پاروئی تمک.
سروپ: آؤ وکیل صاحب گڑا ہیت دادے کہ کنے اسٹ ئسے تون ہرانا پِن چمپا ءِ، بے کچ مابت مسونے. او ہم کنتون مابت کیک.
وکیل: گڑا ویل انت ئسے.......... انت پاریس..... مسڑ نا پِن؟
سروپ: چمپا!
وکیل: آؤ....... گڑا داسہ انت ویل اس تمانے.......... نے اوڑان؟
سروپ: جی نہ، کنے اوڑان ہچو ویل اس اَف ای تو اوڑتون برام کننگ خواوہ ولے ویل دادے کہ اونا لمہ باوہ منپرور. انتئے کہ او پین جاگہ سے آ اونا برام ءِ کریفنگ خوارہ. ای داسہ خواوہ کہ اودے اغواء کریسہ دیو و پین شار اسیٹی اوڑتون برام کیو....... نی انت پاسہ دا بابت؟
وکیل: اودے اغواء کیسہ دیسہ. سما ءِ نے کہ دا جرم ئنا سزا اخہ سخت ءِ؟
سروپ: کنے سما ءِ ولے مسڑ ہم تیار ءِ. مطلب اگہ مار و مسڑ راضی انت کرو قاضی. او کنا زائیفہ مننگ آ تیار ءِ گڑا سزا و جرم ئنا سوج ہراکا بچک.
وکیل: اغواء آن گڈ مسڑ آ اونا لمہ باوہ اثر شاغار و اودے بے وس کریر کہ او' نا خلاف بیان ایتے دُواری سزا و جزا ئنا سوج ودی مننگ کیک. دُن انگا وڑ تیٹ پَک ہچس پاننگ مفک. انتئے کہ مسنک زیات تر لمہ باوہ نا مونا بے وس مریرہ.
سروپ: بس بس. نی کنا مطلب ءِ سرپند مسوس. اندا رِد ئٹ ای نا رہی آ بسونٹ کہ دوشہ ہم کہہ و لٹ ہم سلامت سلے (؟) اسہ اندنو وڑ و ڈول اس پاکہ دا جہیڑہ غاتا اسل خُلیس مف. مطلب ہچو ہیت ئسے نا خلیس مف و ای تینا کاریم ءِ ایشکامی تون کیو.
وکیل: نی دا غواء ٹی کنے آن کمک ہلنگ خواسہ.!
سروپ: اسُل نہ. ای بیرہ قانودی ئنا باہوٹ ئٹی مننگ خواوہ. اولیکو ہیت دا کہ اغواء غیر قانودی اَف. انتئے کہ چمپا کنتون نرنگ کن تینٹ تیار ءِ. ارٹمیکو نن اسٹ ایلو تون مابت کینہ و خوانہ کہ ننا زند ئٹ منہ دے خوشی و گلوبالی نا مرے. وکیل صاحب نی تو جہان ءِ خنانس نے جوان سما ءِ کہ دُن انگا کسّہ غاک پیری ٹی یات کننگ آ بھاز چس ایترہ. ہیت دادے کہ اسہ اندنو چَم اس پار کہ بیدس فریشانی سے آن تینا کاریم ءِ کیو. بس چَس اس برے
وکیل: ای سرپند مسٹ. اُر نے داڑکن مُسہ چار گڑا پَکار مریک. مسڑ نا پِن دیر ءِ؟
سروپ: چمپا!
وکیل: آؤ، گڑا چمپا آن اسہ دے اس مُست اسہ خط اس دوئی کرک ہراٹی او نیتون برام نا خواست ءِ کے. بس نوشتہ مرے ایٹی تا اُرا والا تیان اسُل بیزار مسونٹ اندا سوب آن او نیتون برام کننگ نا سوغند ارفینے. اندا سوب آن او تینا اُرا ءِ یلہ کریسہ نا رہی آ بننگ ءِ. انت او دُنو خط اس نوشتہ کرو؟
سروپ: انتئے نہ، ای اوڑان اسہ دم تون نوشتہ کریفیوہ.
وکیل: داتو اسہ گڑاس مس ہراکہ بھاز الّمی ئس. داسہ اگہ مسڑ نا لمہ باوہ پاریر کہ بھلو زَر و ہزار آ رپئی تا خیسن ہم مسڑ تینتون درینے ہرافتے او نے تسونے گڑا دانا ورندی انت تننگو؟ پاش ءِ کہ دا اسُل دروغ ئسے ولے نے تو فریشان کننگ مریک اندا سوب آن داڑکن ہم مالو آن گڑاز سجفوئی تمک تینے.
سروپ: جی آؤ....... انتئے نہ؟
(وکیل بش مریک کمرہ ٹی دانگ اینگ پیری کیک.)
وکیل: (دیخہ ٹَک خلنگ آن گڈ) اغواء ننکان تون کیسہ تا یا دے ئنا؟
سروپ: دے ئنا. انتئے کہ ننکان 9 بجہ آن گڈ ای اسُل ترندو تغ ئسے نا پلویڑ ئٹی بریوہ، تولنگ مفک کنے آن۔
وکیل: دا ہم جوان ءِ. اچھا گڑا او مسڑ تینتون خیسن دائے ہتیک یا نہ؟
سروپ: جی نہ!
وکیل: (پیری خلیسہ) گڑا دُنکہ اغواء آن گڈ زوتس تینا اسہ سنگت ئسے ہمو علاقہ نا پولیس چوکی آ ہراڑے ہمو مسڑ نا اُرا بریک رادہ کرک. او تھانہ ٹی دا دروغ نا رپورٹ ءِ نوشتہ کریفہ کہ چمپا استا اُرا ٹی بھلو دزی اس مسونے اگہ مننگ کرے تو تھانے دار ءِ ہمو اُرا اسکان دے. و نم نریبو.
سروپ: داڑان انت مرو؟
وکیل: پولیس ایڑے کائک و اوفتے سما تمک کہ دُزی نا حوال رَد ئس. اُرا والاک تینا بے سمائی نا درشانی ءِ کیرہ و رجسٹر ٹی دا نوشتہ کننگک کہ فلان بندغ نا اُرا ٹی دزی نا ہرا حوال رسینگاسُس رَد ئس. تاریخ و وخت پاس تیوہ غاک رپورٹ ٹی نوشتہ مرور. دا ہیت ئنا شاہدی مرو کہ چمپا تینتون ہچس ارفتویسُس.
سروپ: (خوشی آن جِک مس) انتو خلنگ اس کریس تا......... انت پارہ تا نما رہی آ وکیل صاحب......... امر گچینو دلیل اس مونا ایسونس.
وکیل: (کرسی آ تولسہ) نی مسڑ ءِ کالج آن نریفنگ نا ارادہ کرینس؟
سروپ: جی آن!........ ولے اگہ نی خواس....... مطلب دا الّمی اَف کہ اودے کالج آن اغواء کننگہ. نی امر کہ پاس ہمو وڑ کیوہ.
وکیل: نہ، نہ کالج آن زبرے. بس اسہ گڑاس کیس کہ کالج آن پیشن مریسہ نم ہڑتوماک فوٹو گرافر ئسے نا رہی آ کارے و تینا عکس آتے کشیفر ءِ.
سروپ: دا عکس نن تون تخوک مرے؟
وکیل: نہ. دانا خواست اَف. عکس گِر نا رہی آ او اسُل سلامت مرور اگہ خواست مس تو عکس خواہفنگ مریک.
سروپ: دانا انت خواست مرو؟
وکیل: خوارزادہ! داڑان دا پاش مرو کہ اوزدے مسڑ تون منہ خیسن دائے ئسر. ہرافتے او بینوک ئس. و دا ہیت ئنا الّمی خیال مرے کہ مسڑ تینا لمہ باوہ ءِ اسہ وڑ اسیٹ حوال ایتے کہ او داسہ اُراغا بفرو. انتئے کہ نیتون ہننگ ءِ. و اُر اگہ نی برام نا بٹنگ نا کارڈ آتے چھاپ کرفسہ تینا سنگت آتیا بشخس تو بھاز چَس کرو. برام نی اغواء کننگ نا دے کروس نہ؟
سروپ: جی آن.
وکیل: (جک مریک سلیک) گڑا داسہ اِن برام آ بٹنگ نا کاغذ آتے چھاپ کرف. و تینا ہمو سنگت آتا پِن آ پوسٹ کر ہرافک ایلو شار تیٹ ءُ. برام نا بست و بند دائیک تو مسونو نا؟
سروپ: (بش مریسہ) جی آن تیوہ غا بست و بنداک مسونو.
وکیل: گڑا اِن بیدس خلیس آن تینا کاریم ءِ کہ. نی قانود نا باہوٹ ئٹی اوس.
سروپ: منتوار وکیل صاحب. بھاز بھاز منتوار. داسہ تو کنے اندن لگک کہ ای آہن نا جنگلہ ئسے نا پد آن سلوک اُٹ. کس ئنا دُو کنے اسکان سر مفک. دا مس نا فیس. نا بھاز منتوار.
(مُسہ نوٹ دئے دئے نا بٹوہ آن کشک وکیل ءِ ایتک. وکیل بشخندہ کریسہ دا نوٹ آتے ہلیک و میز آ اسہ پیپر ویٹ ئسے نا شیف آن تخک.)
سروپ: جوان. نمسکار وکیل صاحب.
وکیل: (بشخندہ کریسہ) نمسکار
(سروپ کائک)
وکیل: (منشی صاحب تون ہیت کریسہ) مخلوق سرپند مریک ویل اس بننگ آن گڈ وکیل آتیان پنت ہلنگہ. دا رَد ءِ. ویل اس ہلنگ آن مُست وکیل زیات فائدہ تننگ نا سوب مریک اگہ ردی اس کننگ آن مُست وکیل نا پنت ءِ ہلنگہ تو جیل آک داخہ آبات مفس. و نہ کچہری ٹی داخہ اِن بر مرے. وکیل نا پوریا نا جُوان اننگا مطلب ءِ اینو دا ورنا مونا ایس.
منشی: جی آن! داٹی انت شک ئسے.
وکیل: (بشخندہ کیک و پیپر ویٹ نا شیف آن نوٹ آتے کشک جیب ئٹی شاغک.) بھاز اُشارو مار ئسے.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
"ارٹمیکو ندارہ"
سالک رام وکیل نا اُرا......... توڷ بش نا کوٹی........ وکیل نا زائیفہ اسہ صوفہ ئسے آ تولوک دوچ ئسے آ سیلہ نا کاریم کننگے. مون آ دیوال آ اسہ زیباؤ مسڑ ئسے نا عکس اس بھلو زیباؤ فریم اسیٹی ٹنگوک خننگک. پردہ ارفنگک تو منہ ساعت آن گڈ سالک رام وکیل دوٹی اسہ کارڈ اس ارفوک مخیسہ تہٹی پیہک.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وکیل نا زائیفہ: (سیلہ نا کاریم کریسہ تینا اَرغ نا پارہ غا اُرک) دا اینو داخہ مخنگ انتئے ہلنگ ءِ نے؟ (وکیل ورندی تفک. ہیٹ ءِ تینا کشک اسہ پارہ غا تخک. ولے دا نیامٹی ہم اونا مخنگ سلیپک.)
وکیل نا زائیفہ: الّمی نی ہمو ہیت ءِ بنگنس؟
وکیل: (مخیسہ) ہرا ہیت؟ ای تو برام نا دا کارڈ ءِ خواننگ آ مخنگٹ (مخک.....) او کنکن ہم اسہ کارڈ اس رادہ کرینے. اینو پگہ نا دا مارکوک اخہ شیطان ءُ.
وکیل نا زائیفہ: دیچہ انت پاننگس. ای ہچس سرپند متویٹ و مخیسہ. اینو انت کسب اس مس. پولیس چوکی آن بندغ اس بسوسُس.
وکیل: (گوڑینگوک) پولیس چوکی آن؟
زائیفہ: دا اریفنگ کن بسوسس کہ ننا اُرا ٹی اخس زَر ئنا دُزی اس مسونے. ننا انتس دُزگان ءِ؟
وکیل: (اشتاف اشتاف) اریفیر کہ ننا اُرا ٹی اخس نا دُزی اس مسونے........ و......و ........ نی........ نی پاریس تا ننا ہچس دُزنگتنے............. نی اوفتے پاریس کہ ننا ہچو گڑا اس دُزنگتنے، او خانہ نیک.......... چمپا ارادکن ءِ؟ .......... اڑے آن........ او ہم تو چمپا پاریسُس.
زائیفہ: چمپا چمپا انت پاننگس. چمپا مرو ءِ کالج ئٹی......... ہلہ ای اوفتیتون انت دروغ تڑوسٹ. دا پاروسٹ کہ ننا تیوہ غا اُرا لُٹنگانے......... دیچہ ہراڑے دزی اس مسونے و او بے بخت ننا اُرا غا بس.......... ای اوفتے پاریٹ؛ ننا رہی آ دُز برو انت کرو. ننا زَر آک بینک ئٹی ءُ خیسن اخس کہ اریر او ہم بینک ئٹی ءُ........... ہمو سد رپئی ہرافتے ٹی اُرا نا خڑچ کن نی تسوسُس میز نا دراز ئٹی سلامت تخوک ئسر.
(وکیل ہلاہوش مریک و لڑزہ ٹی بریک ہمو جاگہ غا تولک. دا خننگ تون زائیفہ تا بش مریک) آہ! آہ! تمّے نا دژمن تیا چمپا نا باوہ....... چمپا نا باوہ!
وکیل: (ہبکہ مریسہ) چمپا ہنا....... چمپا ہنا....!!
زائیفہ: ہرانگ ہنا؟.......... بس ساعت اسیٹی برو....... نی دا پا تمّے نا دژمن تیا انت مس نے؟ او رامو....... او رامو....... اسہ گلاس اس یخ دیر ئنا ات........ دُدینگ ئٹی زو ات....... دُدینگ........آہ، ابّوئے کنکن نا رنگ تو زار چوبہ آنبار پوشکن ہڑسینگانے. (ٹیلی فون نا گھنٹی توار کیک.)
زائیفہ: (رسیور ءِ ارفیسہ) ہلو ہلو...... ہلو........ ای ہیت کننگٹ. چمپا انت پاریس؟ نہ، نہ نی ہننگ کپیسہ. نا باوہ بیمار ءِ.
وکیل: دیر ئسے؟....... دیر ءِ؟........ چمپا ءِ؟ انت پائک؟
زائیفہ: چُپ ہم کہ بِننگ کن ہم ہِل.......... انت پاریس....... (چنکو ساعت اس چُپی)......... نی برام کننگ کن ہننگوس........ اے بھگوان! (چرکاؤ اس خلیسہ بے ہوش مریک.)
وکیل: (بے ہوش آ زائیفہ نا رہی آ کائک) ساوتری........ ساوتری....... انت پارے چمپا؟ ساوتری........ ساوتری بے ہوش مس. رامو، رامو........ او رامو....... کس ہم اَف داڑے انت........ ساوتری........ ساوتری....... چمپا ہنا....... ہمو مارکو درے اودے......... و....... ای........... ای سی رپئی ہلیسہ اودے تیوہ غا چَم آتے پاریٹ.
کنے مرک انتے بفک....... ای........ داسہ انت کیو؟ ساوتری........ ساوتر....... (اونا زائیفہ بے ہوشی ٹی چمپا چمپا پائک.) چمپا ہنا و ای تیوہ غا قانود ءِ اونا دوٹی تسوٹ........... داسہ ہچس مننگ کپک. ای امرو بے عقل ئسے اُٹ. او چمپا چمپا پاریسہ کرے و کنے دیخہ ہم گمان متو. برام نا کارڈ آ تینا پِن ءِ ہم خناٹ و کنا ملی ٹی دا ہیت جاغہ کتو......... او رامو....... دا ہرانگ کسک اینو........ ساوتری....... ساوتری...... او خط تو نوشتہ کریفوئے. او کنا پاروک آ ہیت آتیا لوز بہ لوز عمل کرو. (بش مریک ٹیلی فون کننگ کن) فون کیو؟......... ولے دیر ءِ کیو؟ (انداٹی فون نا گھنٹی توار کیک) دا دیر ئسے........ دیر....... ہلو...... ہلو.... آن........ آن......... مِس چمپا سالک رام........ نہ کسس عکس دائے کشفتنے (انداٹی ریسیور ءِ تخک ولے انداڑتون گڑاس یات کریسہ ریسیور ءِ واپس ارفک) اڑے آن عکس......... چمپا و ہمو مار نا عکس......... دا ہرا عکس گر ئس؟ (سوختئی آن ریسیور ءِ ترند آن خلیک و بے ہوش آ زائیفہ نا پارہ غا کائک.)
ساوتری........ ساوتری...... خدا ءِ تینا من ہوش ئٹی بہ. خدا کن ہوش ئٹی بہ. داسہ ای بے ہوش مننگ خواوہ......... ساوتری........ ساوتری. (بے ہوش مریک.)
"پردہ تمک"
............★/★/★...........